14 | Hiphop in de 21e eeuw

Opgezwolle, Eigen wereld (2006)

Eigen wereld werd bij verschijnen omarmd als een van de sterkste nederhopalbums ooit. Dat had veel met de zeer originele beats en samples van Delic te maken, maar ook met de tegelijkertijd duistere en komische lyrics van Rico en Sticks. Neem een track als ‘Gekkenhuis’ (met een gastrol voor rapper Jawat!) waarin warempel een accordeon te horen is en waarin een snijdende analyse van een groot deel van de wereldproblemen wordt gepresenteerd.

Nina, ‘2de generatie’ (2007)

Een van de weinige vrouwelijke rappers van de vroege 21e eeuw was Nina, die op een nummer als ‘2de generatie’ een stevig, niet mis te verstaan maatschappelijk geluid liet horen: ‘We zijn een generatie die dealt met frustraties / in een maatschappij die niet werkt aan integratie / ik word schijtziek van al dat politieke praten / doen en niet lullen is het motto van de straten.’

Manu, De vloek op de overvloed (2008)

Een van de vroegste antiracistische albums van de 21e eeuw kwam van Manu. In zestien spokenwordteksten fileerde hij de structuur van de Nederlandse en internationale politiek, waarbij hij liet zien hoe de koloniale geschiedenis doorwerkte tot de dag van vandaag. Zijn tekst is volgepropt met informatie, woede en symboliek: ‘Geïnstitutionaliseerde leugens in vicieuze cirkels liegen we tot we zwart zien, maar zwartkijken als we onszelf roemen om onze rijkdom, vergaard over de ruggen van zoveel zwarte lijken.’

Lange Frans en Baas B, ‘Kamervragen’ (2008)

Dit nummer presenteert een kritiek op machtsspelletjes en mediaframing, en slaat om in een complottheorie. Zo presenteert Lange Frans een merkwaardige interpretatie van de moord op Pim Fortuyn. Volkert van der Graaf zou geholpen zijn door sluipschutters, omdat Pim Fortuyn hoe dan ook dood moest: hij stond de ontwikkeling van de Joint Strike Fighter in de weg. Door de kleurloze Mat Herben zijn plaats te laten innemen, zouden de politieke belangen rond de JSF weer gewaarborgd zijn. Later zou Lange Frans het nog bonter maken, bijvoorbeeld in ‘Lockdown’ (2020) waarin hij complettheorieën rond 5G en de corona-uitbraak verspreidde.

Zwart Licht, ‘Vanaf nu’ (2009)

Zwart Licht denderde met ‘Vanaf nu’ de Nederlandse hiphopscene binnen. Een nummer dat bij eerste beluistering niet heel politiek is, maar de beelden die erbij geschoten zijn – van een tocht door een Nederlands polderlandschap die tegelijk iets carnavalesks en iets postapocalyptisch’ heeft – geven er een sterke politieke toon aan. Als Akwasi rapt ‘Je noemt dit een staatsgreep / vanaf nu!’, dan heeft dat in eerste plaats met zijn entree in de muziekscene te maken – maar de letterlijke betekenis van een staatsgreep klinkt in dit opzwepende nummer ook mee.

Typhoon, ‘Van de regen naar de zon’ (2014)

‘Van de regen naar de zon’, afkomstig van Typhoons veelgeprezen album Lobi da basi, is gemaakt voor een precair en
betekenisvol moment: de viering van 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden in de Haagse Ridderzaal. Tegenover de koninklijke familie en een publiek van hoogwaardigheidsbekleders presenteerde Typhoon, ondersteund door saxofoons, contrabas en akoestische gitaar, een geschiedenis van de plek van Nederland in de wereld. Pijnlijke aspecten van de Nederlandse geschiedenis ging hij niet uit de weg, maar hij bezong ze wel op zijn kenmerkende genuanceerde manier.

Fresku & MocroManiac, ‘Witlof’ (2017)

‘Witlof’ begint als kritiek op de betuttelende houding van witte mensen tegenover mensen van kleur en de neiging
van rappers om zich naar de witte norm te voegen, maar eindigt met beelden van genocide en het lynchen van zwarte mensen. De grens tussen paternalisme en gruwelijk geweld is maar dun, zo lijken de rappers te willen zeggen met deze evenzeer snijdende als swingende track.

Winne, ‘Eerwraak’ (2018)

Terwijl het overgrote deel van de Nederlandse rappers na 2015 overschakelde op de hiphopstijl trap en autotune, dropte oude rot in het vak Winne het album Oprecht door zee waarin een veel meer oldskool hiphopgeluid te horen was. Vooral ‘Eerwraak’ op dit album was een uitzonderlijk nummer: een huiveringwekkend gedetailleerd verhaal over eerwraak  op een Turks meisje dat stiekem een vriendje heeft.

Ray Fuego, Zwart (2018)

Ray Fuego noemde zichzelf ooit ‘black skinhead’: hoewel hij als rapper gezien wordt, identificeert hij zich net zoveel met muziekgenres als punk en psychedelische rock. Niet voor niets is hij ook voorman van punkband Ploegendienst, die een anti-toeristennummer maakte als ‘Schiphol’. Op het album Zwart verzamelde Fuego sombere, indrukwekkende trap-tracks die een algeheel verzet tegen het bestaan uitdrukken.

Eva van Manen, ‘Omdat we verdergaan’ (2018/2020)

Het sterke electropop-/hiphopalbum Politiek & liefde verbond, in de traditie van het feminisme, het persoonlijke en het politieke met elkaar. Het titelnummer toont bijvoorbeeld hoe we ook in onze liefdesrelaties niet kunnen wegblijven van machtsverhoudingen en raciale verschillen; de ballad ‘Omdat we verdergaan’ gaat over hoe we vanaf onze jeugd al beïnvloed worden door de maatschappelijke structuren waarin we worden grootgebracht.

Akwasi en Bizzey, ‘Geen wedstrijd’ (2020)

‘Geen wedstrijd’ was de bijdrage van Akwasi en Bizzey aan de antiracismeprotesten vanaf juni 2020, een golf die de hele wereld over ging en ook in Nederland veel teweegbracht. Deze protestsong suggereert dat de tijd van keurig gedrag en van sorry zeggen – o zo nodig voor mensen van kleur, omdat ze anders bekritiseerd worden of erger – voorbij is. Akwasi zinspeelt op poëtische wijze op de noodzaak om revolutionaire actie te ondernemen.