5 | Muziek uit het strijdcultuurnetwerk van de jaren zeventig en tachtig

Orkest De Volharding, ‘Solidariteitslied’ (1973)

Dit maatschappelijk betrokken orkest met onder meer Louis Andriessen en Willem Breuker in de gelederen trad in de jaren zeventig op talloze demonstraties op. Het bleef nog decennialang bestaan en bouwde een internationale reputatie als een van de interessantste ensembles in de Nederlandse hedendaagse klassieke muziek. ‘Solidariteitslied’ was een klassieker in het socialistische genre, gecomponeerd door Hanns Eisler.

De Stem des Volks, ‘Morgenrood’ (o.a. 1975)

Het plechtige ‘Morgenrood’, kort na 1900 geschreven door componist Otto Willem de Nobel en tekstschrijver Dirk Jelles Troelstra, behoort tot de belangrijkste klassiekers uit het Nederlandse socialistische strijdliederenrepertoire en werd ontelbare keren gezongen en opgenomen. In verschillende steden werden vóór de Tweede Wereldoorlog arbeidersstrijdkoren met de naam De Stem des Volks opgericht; de Utrechtse en de Maastrichtse koren met die naam bestaan nog steeds.

Bertus en de Posters, ‘Oh, me wat doe je nou?’ (1979)

Een liedje over de Rotterdamse havenstaking van 1979, gemaakt door een band van havenarbeiders onder leiding van de charismatische stakingsleider Bertus van der Horst. Later zou de band vaker op demonstraties te horen zijn, onder meer bij de vredesdemonstratie van 1983.

Werk in Uitvoering, Overlast (1981)

Werk in Uitvoering was een vormingstheatergroep die niet alleen voor, maar ook met jongeren werkte. Muziek speelde een belangrijke rol in de voorstellingen. Op Overlast werden de stoere rocknummers uitgegeven die bij de gelijknamige voorstelling hoorden. Er zaten pittige protestliedjes tussen, bijvoorbeeld tegen Dries van Agt en diens hervorming van het jeugdloon: ‘Van Agt en die zakken / een vijfde van ons loon / doodgewoon / een vijfde van
ons loon / nou, daar word ik wel behoorlijk ongesteld van, zeg.’

Diverse artiesten, ‘Vredeslied’ (1983)

Het ‘Vredeslied’ werd speciaal gecomponeerd voor de Vredesdemonstratie (‘Kruisraketten nee’) in Den Haag op 29 oktober 1983. Met zo’n 550.000 demonstranten is dat nog altijd de grootste Nederlandse demonstratie ooit. Het plaatje werd uitgebracht door Varagram, de platenmaatschappij van de VARA die interesse had voor de strijdmuziek, en er werkten grote namen aan mee als Jules de Corte en Nelly Frijda.

Klein Orkest, ‘Over de Muur’ (1983 / 1984)

Voor dezelfde Haagse Vredesdemonstratie schreef Klein Orkest-voorman Harrie Jekkers ‘Over de Muur’, een liedje dat nadat het in 1984 als single was uitgebracht een van de allerbekendste Nederlandse protestliedjes werd. Het kiest een opvallend genuanceerde positie in de Koude Oorlog: Oost- en West-Berlijn, allebei presenteren ze zich als het nieuwe Utopia, maar dit lied laat zien hoe de burger in allebei de Duitslanden de dupe van het systeem wordt. Bovendien blijft er hoe dan ook altijd die Muur tussen de beide delen van de stad staan, zodat iedere kans op een werkelijk vrij bestaan vervlogen is.